Noc z 10 na 11 listopada to była ostatnia noc istnienia większości łódzkich synagog.Dziś w ich miejscach stoją pamiątkowe kamienie.

 W nocy z 10 na 11 listopada 1939 r. z rozkazu hitlerowskich okupantów podpalono główne synagogi Łodzi. Synagogę Wielką,Staromiejską, synagogę Litwaków oraz synagogę na Wilkach.Na początku listopada Niemcy wezwali przedstawicieli gminy o oddanie kluczy do synagogi "Na Wilkach" i polecili uporządkować synagogę oraz przygotować do nabożeństwa.Wydarzenie odbyło się we wtorek.Synagoga była zapełniona wiernymi ubranymi w tałesy i tefilin ,chór powadził nabożeństwo. Znaczna liczba niemieckich oficerów  przybyła i filmowała przebieg nabożeństwa, uwieczniając je na filmieNastępnie wydany został rozkaz, aby wyjąć zwój Tory i czytać z niego. Zwój Tory był filmowany w różnych pozycjach z sukienką przykrywającą go, z rzemieniami zawiązanymi i rozwiązanymi, otwarty i zamknięty. Recytator Tory, inteligentny Żyd, powiedział po hebrajsku przed rozpoczęciem czytania ze zwoju: "Dzisiaj jest wtorek". Była to informacja dla potomności, że zostali zmuszeni do czytania Tory, gdyż Tora normalnie nie jest czytana we wtorki.
Zdjęcia te zostały wykorzystane w niemieckim propagandowym filmie Der ewige Jude, mającym zohydzić naród żydowski i przedstawiającym go jako pasożyta toczącego Europę i świat. Kilka źródeł błędnie podaje, że zdjęcia do tego filmu kręcono w gettach w Warszawie i Łodzi, co nie jest prawdą. Film kręcono jesienią 1939 r., a getta te powstały odpowiednio w październiku i w lutym 1940 r.
Tym niemniej prawdą jest, że część scen powstała w tych miastach, w tym okrutna scena rytualnego uboju zwierząt.
Żydzi nie byli jedynymi mieszkańcami Łodzi, którzy ponieśli tej nocy straty. Oprócz synagog wysadzono stojący na pl. Wolności pomnik Tadeusza Kościuszki. Odbyło się to w wyjątkowo odrażający sposób. Rankiem spędzono na plac miejscowych Żydów, nakazując im wiercić w cokole dziury konieczne do założenia ładunków wybuchowych. Miało to na celu poróżnienie ludności żydowskiej i polskiej, nadając całemu zajściu otoczkę żydowskiej zemsty na Polakach. 
Mroźny poranek 11 listopada 1939 r. ukazał łodzianom zupełnie inne miasto. Poranny, spieszący do pracy tłum natykał się na pozamykane ulice i kordony wojska oraz policji otaczające dogorywające pogorzeliska. Z krajobrazu miasta wykreślić miano część z jego symboli. Spalone kikuty wkrótce rozebrano, starannie dokumentując prace prowadzone rękami przymusowo zapędzonych do tej pracy Żydów.



O łódzkich synagogach 

Stara Synagoga w Łodzi była pierwszą drewnianą synagoga, znajdują się  przy ulicy Wolborskiej 20.Synagoga została zbudowana w 1809 roku przez Mojżesza Fajtłowicza i Pinkusa Zajdlera z Przedborza, na placu nabytym od Józefa Aufschlaga. Od 1854 roku Urząd Municypalny, zabronił odbywania nabożeństw, ze względu na groźbę zawalenia budynku. W latach 1863-1871 na jej miejscu wzniesiono nową, murowaną synagogę.

Tą nową synagogą była Synagoga Alte Shil główna synagoga łódzkiej gminy żydowskiej, znajdująca się przy ulicy Wolborskiej 20. Była jedną z najbardziej okazałych synagog – zarówno w Łodzi, jak i w całej Polsce.Synagoga została zbudowana w latach 1863-1871, według projektu Jana Karola Mertschinga, na miejscu starej drewnianej synagogi. Została przebudowana w 1893 roku według projektu Adolfa Zeligsona. Podczas II wojny światowej hitlerowcy ograbili i podpalili synagogę, stało się to w nocy z 10 na 11 listopada 1939 roku.W części parku, położonej niedaleko miejsca, w którym stała synagoga, w 1995 roku umieszczono pomnik Dekalogu, przedstawiający Mojżesza trzymającego dwie kamienne tablice z dziesięciorgiem przykazań. Znajduje się tam również tablica upamiętniająca zniszczoną przez hitlerowców synagogę.Murowany budynek bożnicy wzniesiono na planie prostokąta. Posiadał cechy kilku stylów: bizantyjskiego, neomauretańskiego i neoromańskiego. Była to jedna z najciekawszych synagog w Łodzi i Polsce, swoją formą i wystrojem bardzo różniąca się od typowej zabudowy Łodzi. 

Dajczeszil - Wielka Synagoga w Łodzi – łódzka synagoga zbudowana z funduszy łódzkich fabrykantów m.in.: Izraela Poznańskiego, Joachima Silbersteina i Karola Scheiblera.Projekt wykonał Adolf Wolff ze Stuttgartu, choć oficjalnie był zatwierdzony przez Hilarego Majewskiego. Budowa rozpoczęła się w 1881 roku.Synagoga była przeznaczona dla żydowskiej burżuazji, zasymilowanej z polską kulturą. Wstęp do świątyni umożliwiały tylko specjalne przepustki, wydawane najbogatszym Żydom, przede wszystkim tym, którzy sponsorowali jej budowę. Mieściła się przy ul. Spacerowej 2, obecnie al. Tadeusza Kościuszki 2.Podpalona przez Niemców w 1939 (z 10 na 11 listopada) i rozebrana w 1940.

 
Synagoga Wilker Shul w Łodzi – nieistniejąca obecnie synagoga  przy ulicy Zachodniej 56 (obecnie numer 70). Mieściła się w niej największa szkoła talmudyczna w Łodzi.

Synagoga została zbudowana w latach 1875-1878, według projektu Gustawa Landau-Gutentegera. Podczas II wojny światowej, w drugiej połowie 1940 roku, hitlerowcy spalili synagogę. Obecnie na miejscu synagogi stoi blok mieszkalny.


 Synagoga została zbudowana w latach 1899-1904, według projektu Gustawa Landau-Gutentegera.
Plac przy Wólczańskiej 6 w końcu XIX wieku kupiła grupa żydowskich kupców. Budynek świątyni powstał na planie prostokąta. Miała trzy kondygnacje. Nad podwójnym wejściem był trójkątny szczyt z arkadowym fryzem, nad nim duża rozeta. Elewację zdobiły okna o różnej wielkości, a na szczycie były małe wieżyczki zakończone kopułami. Synagoga miała dwa odrębne wejścia dla kobiet, którymi wchodziły na galerię.
Tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, synagoga zarządzana była przez stowarzyszenie "Ezras Izrael".
Podczas II wojny światowej, w nocy z 10 na 11 listopada 1939 roku niemieccy okupanci spalili synagogę. Podczas niszczenia budynku Niemcy znęcali się nad rabinami synagogi. W 1940 roku ostatecznie usunięto zgliszcza bóżnicy.

Zdjęcia pochodzą z wikipedkia.pl